Mô hình Ponzi là gì? Ponzi an toàn hay lừa đảo?

Các mô hình Ponzi (mô hình kim tự tháp, mô hình đa cấp) về cơ bản là các kế hoạch bán kim tự tháp hứa hẹn sẽ làm cho các nhà đầu tư giàu lên nhanh chóng – nhưng chúng thường gấp rút, chóng vánh và không có cảnh báo trước, khiến các nhà đầu tư mất tiền. Mô hình Ponzi là gì?

• Tìm hiểu giấy phép Asic cho người mới bắt đầu
• Forex là gì? Đối tượng tham gia của thị trường Forex
• Kiến thức cơ bản về sideway là gì?
• Skrill là gì? Các tính năng vượt trội và cách sử dụng ví Skrill hiệu quả
• Định nghĩa Introducing Broker cho người mới tham gia thị trường

Mô hình Ponzi là gì? Cách hoạt động như thế nào của mô hình tháp Ponzi?

Mọi người được hứa trả một khoản tiền lớn nếu họ đầu tư, và lúc đầu, kế hoạch này dường như đang hoạt động tốt. Thành công ban đầu này sau đó thu hút các nhà đầu tư mới, tiền mặt của người mới sau đó được sử dụng để thanh toán cho các nhà đầu tư ban đầu, và chu kỳ tiếp tục.

Một kế hoạch Ponzi có vẻ thành công nếu ba điều sau đang xảy ra:

• Các nhà đầu tư mới đang thêm tiền.
• Các nhà đầu tư không yêu cầu hoàn trả ngay lập tức.
• Cả hai bên vẫn tin rằng họ sẽ lấy lại được khoản đầu tư ban đầu.

Đặc điểm của mô hình Ponzi

Mô hình Ponzi đã tồn tại gần 100 năm và hàng năm ở nhiều nơi trên thế giới có rất nhiều nhà đầu tư trở thành nạn nhân của mô hình này. Đánh trúng tâm lý của hầu hết các nhà đầu tư nước ta, mô hình này đang phát triển rất mạnh tại Việt Nam. Không chỉ vậy, thủ đoạn này ngày càng biến tướng với nhiều hình thức, thủ đoạn tinh vi hơn. Nhưng dù có tinh vi đến đâu thì mô hình Ponzi vẫn có những đặc điểm nhất định.

Dưới đây là một số đặc điểm cơ bản của mô hình Ponzi:

• Người điều hành (schemer) trả lợi nhuận cao để thu hút nhà đầu tư mới, lôi kéo các nhà đầu tư hiện tại đổ thêm tiền vào. Theo thời gian, điều này sẽ tạo thành hiệu ứng “thác”. Vào thời điểm đó, kẻ lừa đảo lấy tiền của người mới để trả cho nhà đầu tư ban đầu và ngụy trang đây là một khoản lợi nhuận.
• Khi lợi nhuận cao hơn, xu hướng nhà đầu tư bỏ tiền vào mô hình nhiều hơn, họ sẽ không thực sự có nhu cầu nhận lợi nhuận rồi rút ra mà chọn cách tiếp tục để tiền ở đó tích lũy lãi. Vì vậy, kẻ lừa đảo không thực sự trả tiền mà chỉ gửi báo cáo cho nhà đầu tư để biết số tiền đã kiếm được.
• Sau đó, nhà đầu tư có thể không rút được tiền mặc dù mô hình chưa sụp đổ. Những kẻ lừa đảo cố gắng giảm thiểu việc rút tiền bằng cách đưa ra một kế hoạch mới trong đó không thể rút tiền trong một khoảng thời gian nhất định để nhận được lợi nhuận cao hơn.
• Ngược lại, nhà đầu tư có thể dễ dàng rút tiền khi tuân theo các quy định và điều khoản đưa ra, giao dịch được xử lý nhanh chóng. Các nhà kinh doanh dễ ảo tưởng rằng nơi đây có khả năng thanh toán và ổn định tài chính, từ đó họ yên tâm khi rót tiền vào với mô hình tháp Ponzi – mô hình lừa đảo Ponzi.

Tại sao các mô hình Ponzi không thành công?

Các kế hoạch Ponzi thực sự là một trò lừa đảo – tiền đầu tư luôn được ‘tái chế’ và công ty không bao giờ tạo ra lợi nhuận thực sự – chúng chỉ phân phối lại tiền, tuyên bố tăng trưởng và tuyên bố rằng công ty đang hoạt động tốt. Miễn là các nhà đầu tư mới tiếp tục bỏ tiền của họ vào, công ty dường như đang kinh doanh tốt.

Tuy nhiên, khi mọi người ngừng đầu tư, kế hoạch sẽ sụp đổ – thường chỉ để lại người đứng đầu với tất cả số tiền.

Mô hình lừa đảo Ponzi – Đúng hay sai?

Một kế hoạch Ponzi luôn là một trò lừa đảo bởi vì mô hình được xây dựng dựa trên ý tưởng trả tiền mà không bao giờ thành hiện thực.

Đáng buồn thay, chúng có thể khó phát hiện cho đến khi công ty phá sản và bạn không thể tiếp cận các khoản đầu tư đã rót vào của mình.

Cách phát hiện mô hình Ponzi

Dưới đây là các dấu hiệu cảnh báo chính của một mô hình Ponzi:

• Bạn được thông báo rằng bạn sẽ nhận được lợi nhuận đảm bảo, với rủi ro tối thiểu hoặc không có (không có điều đó – các cơ hội đầu tư chân chính chỉ ra rằng bạn có thể mất tiền).
• Bạn bị áp lực phải đưa ra những quyết định nhanh chóng mà bạn không thấy thoải mái.
• Bạn phát hiện các đánh giá tiêu cực trực tuyến và các tài khoản mạng xã hội của công ty tràn ngập những lời phàn nàn.
• Bạn không hiểu các thuật ngữ đang được sử dụng và mọi thứ nghe giống như biệt ngữ.
• Bạn không hiểu chương trình hoạt động như thế nào và những người phụ trách không sẵn lòng cho bạn biết công ty kiếm tiền như thế nào.
• Bạn được yêu cầu giữ bí mật khoản đầu tư với gia đình và bạn bè.
• Có vấn đề với việc lấy giấy tờ hoặc tài liệu chính thức.
• Nếu bạn yêu cầu rút tiền mặt, đưa ra một danh sách các lý do để giữ tiền của bạn trong chương trình – những người phụ trách thường sẽ cố gắng ngăn các nhà đầu tư rút tiền mặt bằng cách cung cấp lợi nhuận thậm chí cao hơn cho việc giữ nguyên.

Nếu nghi ngờ, hãy kiểm tra Sổ đăng ký Dịch vụ Tài chính để xem liệu công ty liên hệ với bạn có được Cơ quan Quản lý Hành vi Tài chính (FCA) quy định hay không. Ngoài ra, nếu bạn đang nghĩ đến việc đầu tư, bạn nên cân nhắc tìm kiếm lời khuyên tài chính độc lập trước khi chia tay với bất kỳ khoản tiền nào của mình.

Phải làm gì nếu bạn bị lừa bởi một mô hình Ponzi?

• Hủy bỏ toàn bộ các khoản thanh toán dự định ở tương lai.
• Cắt đứt mọi liên lạc.
• Ghi lại bất kỳ thông tin liên lạc nào bạn đã có với công ty, chẳng hạn như email hoặc thư – những thông tin này có thể giúp bạn cung cấp bằng chứng nếu bạn cần chứng minh mình đã bị lừa đảo.
• Báo cáo ban giám đốc và những người lãnh đạo tổ chức Ponzi cho cơ quan pháp luật.
• Những kẻ lừa đảo thường bán thông tin chi tiết của mọi người, vì vậy hãy đề phòng những kẻ này sử dụng danh tính khác nhau để nhắm mục tiêu bạn một lần nữa.
• Cần biết rằng ” gian lận khôi phục tài khoản ” tồn tại – đây là khi những kẻ lừa đảo tự xưng là cảnh sát hoặc chuyên gia pháp lý và đề nghị giúp các nạn nhân của sự lừa đảo đó lấy lại tiền. Họ tuyên bố rằng họ có thể giúp bạn lấy lại tiền nhưng họ lại tính phí.

Có thể lấy lại tiền nếu là nạn nhân của một mô hình Ponzi không?

Vấn đề với việc lấy lại tiền từ mô hình Ponzi là mọi người sẵn sàng giao tiền của họ, thường không kiểm tra xem công ty họ đang đầu tư có hợp pháp hay không.

Nếu bạn bị đánh cắp danh tính hoặc tài khoản ngân hàng của bạn đã bị nhắm mục tiêu bởi những kẻ lừa đảo, bạn có thể sẽ lấy lại được tiền của mình – vì các nhà chức trách sẽ coi việc gian lận không phải do lỗi của bạn.

Khuyến nghị cách tốt nhất để tối đa hóa cơ hội nhận được một số tiền trả lại cho bạn là hành động nhanh chóng và tìm kiếm lời khuyên pháp lý chuyên nghiệp.

Điều quan trọng là bạn phải biết bạn đang giao dịch với ai và bạn hiểu bất kỳ khoản đầu tư nào trước khi giao tiền của mình. Hãy cẩn thận gấp đôi nếu ai đó liên hệ với bạn mà không mong muốn về một khoản đầu tư. Nếu bất cứ điều gì có vẻ không ổn với bạn, hãy báo cáo với cơ quan chức năng và để họ tìm hiểu xem điều đó có hợp pháp hay không.

Chắc chắn, bạn có thể bỏ lỡ cơ hội cả đời. Nhưng có lẽ là không! Hãy cảnh giác và bình tĩnh trước mọi lời mời chào của những người có vẻ tốt nhưng bạn chưa an tâm khi giao tiền của mình nhé.

Cùng đón xem các bài viêt chia sẻ kiến thức đầu tư cơ bản đến nâng cao tại đây.